Arché w Filozofii Przedplatońskiej cz. OSTATNIA - PARMENIDES Z ELEI

PARMENIDES Z ELEI 

Jest to ostatni filozof przedsokratejski, o którego arché chciałabym wspomnieć. Bowiem jego teoria arché [przyp. prazasady, pierwszej zasady wszechświata, praskładnika, praelementu konstytuujacego świat] znacząco różni sie od teorii jego poprzedników, gdyż skupia się na BYCIE [z gr. to on]. Sprowadził on pytania filozofów przyrody do tego CO JEST? Zauważył, że:

• Jońscy filozofowie przyrody podczas wydawania sądów o świecie, polegali na oglądzie zmysłowym, uznając za obiektywnie prawdziwe to co jest nam dostępne dzięki zmysłom.
• Jak wiadomo [bądź nie] przeciwnie twierdzili Sofiści, którzy sądzili iż prawda jest subiektywna [inna dla każdego człowieka], choć tak jak w przypadku filozofów przyrody - swoje źródło ma w zmysłach.

Parmenides natomiast uznał, że można orzekać tylko o tym, co jest, gdyż zmysły są omylne i należy odsunąć się w kontemplacji świata od danych uzyskanych na drodze zmysłowej, a skupić się na prawdziwym przedmiocie filozofii - na BYCIE, który NIE MOŻE NIE BYĆ. Ponadto:

• Przeciwieństwa bytu nie można pojmować w kategoriach fizycznych, jak pitagorejskiego apeironu, gdyż to co 'NIE JEST' ani nie jest, ani nie może być przedmiotem myślenia, bo nie można pomysleć czegoś co nie jest.
• Parmienides uważa, iż żyje w czasach gdy istnieją [lub przynajmeniej kiedyś istniały] znaki językowe odsyłające do prawdy bytu, która to droga prowadzi do konieczności stwierdzenia, że BYT JEST, a NIEBYTU NIE MA [właśnie dlatego nazwał mówiącego o niebycie Heraklita, pogardliwie 'DWUGŁOWYM'].

Parmenides nadał swojemu arche 5 głównych PREDYKATÓW. BYT JEST:

                                        1. Niestworzony
                                        2. Niezniszczalny
                                        3. Jeden i Ciągły czyli Niepodzielny 

                                        4. Niezmienny 

                                        5. Doskonały

Należy zatem zauważyć, że Parmenidesowy Byt dlatego jest niezmienny, bo sam generuje swój predykat bytowania - co także oznacza, że nie istnieje ruch i zmiana. Ponadto, wedle Parmenidesa:

• Narodziny i śmierć to tylko nazwy bo BYT nie rodzi się, ani nie ginie, ani nie powstaje.
• Termin PRAWDA jest tożsamy z tym co jest, czyli z BYTEM. Oznacza to zarówno, że nazwy [jako stworzone przez śmiertelnych ludzi] nie odzwierciedlają prawdy bytu, jak też że fałszu nie ma, bo nie ma przeciwieństwa prawdy.

Uczniowie Parmenidesa przełożyli jego naukę na Fizykę [ZENON Z ELEI i MELISSOS Z SAMOS] i choć później Wielki Platon skrytykuje jego filozofię, to nie można zaprzeczyć, że właśnie z Parmenidesowej Koncepcji Bytu będzie czerpał, tworząc swoje definicje pojęć ogólnych [będą to byty bytowo bytujace, tak jak 'to on' Parmenidesa], ale o tym innym razem..

Tekst opracowałam na podstawie Książek, Notatek własnych, Wykładów prof. J. Gajdy-Krynickiej.