PROTAGORAS Z ABDERY? KTÓŻ TO DO CHOLERY!?!

PROTAGORAS Z ABDERY

 

Protagoras uznawany jest za jednego z filozofów pochodzących z Abdery. Ale uznawanie go za 'FILOZOFA' to błędne mniemanie i chyba lepiej już byłoby nie słyszeć o nim w ogóle. To zafałszowane postrzeganie osoby Protagorasa wynikać może min. z tego, że Diogenes Laertios [jego 'ŻYWOTY' to główne i często jedyne, średniowieczne źródło wiedzy o wielu filozofach starożytnych] opisuje go jako ucznia pierwszego atomisty - Demokryta.

ALe Protagoras to typowy Sofista, którego Platon zalicza do tych, którzy przyjmują błędne mniemania i UCIEKAJĄ W MROKI NIEBYTU! W dziele 'PROTAGORAS' Platona, dyskutuje on z Sokratesem na temat tego czy cnoty można się nauczyć i jest to chyba jedna z najbardziej filozoficznie brzmiących pogawędek tego Pana. Bowiem większość jego poglądów to rozważania na temat państwa i prawa:

• Bytowanie polityczne to naturalny stan człowieka.
• Prawo powinno być tłumaczeniem prawa natury na język stanowień ludzkich.
• Państwo powstało w wyniku niepisanych aktów umowy społecznej, jaką zawarli ze sobą ludzie pierwotni żyjący w dziczy.
• Państwo nie jest naturalną częścią kosmosu jak myślą Filozofowie.
• Inspiracją dla powstania Państwa jest korzyść.
• Prawo nie jest wieczne i niezmienne, to nie wynik tłumacznia prawa boskiego czy natury, a wynik umowy społecznej [zapewne dlatego Perykles powierzył Protagorasowi opracowanie Konstytucji dla Kolonii w Thurioi].
• Ponadto Protagoras był wyznawcą USTROJU RÓWNOŚCI [DEMOKRACJI], bo jeśli chodzi o Sofistów to można podzielić ich na dwie grupy wierzące w dwa opozycyjne wobec siebie prawa rządzące światem:

1.  PRAWO RÓWNOŚCI - Ludzie są z natury równi -> Tu zaliczymy Protagorasa, a także Gorgiasza czy Prodikosa.
2. PRAWO SILNIEJSZEGO - Ludzie NIE są z natury równi -> Tak uważał min. Hippiasz, Antyfont, Trazymach czy Kritias.

Jeśli zaś chodzi o rozważania na temat norm etycznych i moralnych Protagorasa to były one następujące:

• Nie ma żadnych wartości obiektywnych, a jedynym wyznacznikiem wartości jest człowiek .
• Natura w aspekcie sprawiedliwości kosmicznej wyznaczała system wartości.
• W poznaniu istnieje kryterium - natura jako punkt odniesienia -> ale ta sama rzecz może się jawić jako dobra i zła -> to zależy od subiektywnego poczucia danego człowieka.
• Przedmiotem filozofii jest to co podlega oglądowi zmysłowemu bo o bogach [niewidzialnych] nie można nic powiedzieć [napisał na ten temat dzieło 'O BOGACH'].
• Miarą wszystkich rzeczy jest człowiek, a więc wszystkie indywidualne sądy są prawdziwe, nawet gdy są sprzeczne ze sobą.
• Gdy trzeba wybierać jakąś postać orzekania o rzeczach to trzeba wybrać tę bardziej przyjemną.
• Normy moralne nie są 'Z NATURY' [bo byłyby jednakowe na całym świecie], a są oparte na oglądzie zmysłowym rzeczywistości.
• Protagoras nauczał 'CNOTY POLITYCZNEJ' -> Człowiek sam musi wybierać właściwą postać ARETÉ -> jak widać jest to ETYKA OKAZJONALNA bo wybór cnoty nie jest na całe życie.

Protagoras argumentując swoje poglądy używał długich i złożonych wywodów retorycznych. Ważny był dla niego aspekt merytoryczny wypowiedzi, wiedza o naturze rzeczywistości społecznej i poznaniu. Właśnie dlatego Platon pisząc o nim w swoim 'PROTAGORASIE' traktuje tego zacnego sofistę jako równorzędnego w dyskusji [tak samo jak Gorgiasza - innego Sofistę], co wskazuje na szacunek jakim Platon darzył Protagorasa [a jak wiadomo z innych sofistów np. Hippiasza, Platon kpił].


Tekst opracowałam na podstawie Książek, Notatek własnych, Wykładów prof. J. Gajdy-Krynickiej.